“Ezê êvarê, di tarîyê de li navrastan bim. Li her cîhê ku bikaribim lê binhêrim da bim. Şerek ku însanên birçî bikaribin pê zikên xwe têr bikin hebe, ezê li wir bim. Li kêderê polês yekî bikute ezê li wir bim. Ezê di qêrîna însanên dîn bûne da bim. Ezê di kenên dergûşan yên ku gava birçîne dizanin xwarina êvarê amadeye da bim. Û gava însan tiştên ku bi xwe avêtîye bixwe, xanîyê ku bi xwe çêkirîye de rûnê, ezê li wir jî bim.”

Ev hevokên germ yên ku ji dil û canên kesek pak û paqij herikîne hatine ser rûpelên spî û gihîştine me ji romana bi nav û deng “Tirîyên Xezebê” ya  John Steînbeck in. “Tirîyên Xezebê” romanek ji llsteya rojnameya Le Monde ye ku ji nav 200 pirtûkan sed hebên sedsalê bijartîye.

Lîsteya “Sed Pirtûkên Sedsalê,” xebatek rojnemeya Le Monde ye ku bi encama anketan ve pirtûkên herî zehf yên ku hatine xwendinê derxistine holê ye. Ji nav 200 pirtûkan ku ji alîyê pirtûkvan û rojnemevanan ve hatîye amade kirin de ji 17.000 Fransîyan hat pirsîn ka gelo “kîjan pirtûk di hişê we de tesîr hîşt?” ye.

Gava min çav li lîsteyê gerand ez him bi kelecanî him jî bi xemgînî pê hisîyam ku ji sed pirtûkên sedsalê yên ku min xwendine gelekin lê yên ku min hê nexwendine jî kêm nîne.

Di vê lîsteyê de romanên bêemsal, helbest û leyîstikên şanoyan cîh digre. Lîste wek li jêrêye.

1 Biyanî – Albert Camus (Xelata Nobelê) 1942
2 Di Şopên Demên Windayî de – Marcel Proust 1913–1927
3 Doz – Franz Kafka 1925
4 Prensê Piçûk – Antoine de Saint-Exupéry 1943
5 Halê Însanîyetê – André Malraux 1933
6 Rêwîtîya Ber Bi Dawîya Şevê – Louis-Ferdinand Céline 1932
7 Tirîyên Xezabê – John Steinbeck (Xelata Nobelê) 1939
8 Zebgil Ji Bo Kê Lêdixin –  Ernest Hemingway (Xelata Nobelê) 1940
9 Welatê Bênav – Alain-Fournier 1913
10 Kefa Rojan – Boris Vian 1947
11 Cisnê Duyemîn – Simone de Beauvoir 1949
12 Li Benda Godot – Samuel Beckett (Xelata Nobelê) 1952
13 Hebûn û Tunebûn – Jean-Paul Sartre (Xelata Nobelê)1943
14 Navê Gulê – Umberto Eco 1980
15 Taxıma Giravên Gulag – Aleksandr Soljenitsin (Xelata Nobelê) 1973
16 Paroles – Jacques Prévert 1946
17 Alkol – Guillaume Apollinaire 1913
18 Hêşîn – Lotus Hergé 1936
19 Het Achterhuis – Anne Frank 1947
20 Çerxên Xemgîn – Claude Lévi-Strauss 1955
21 Dunyaya Nû yê Wêrek – Aldous Huxley 1932
22 Hezar Nehsid Heyştê Çar (1984) – George Orwell 1949

23 Asteriksê Galyayî – René Goscinny û Albert Uderzo 1959
24 Kantonwanê Keçel – Eugène Lonesco 1952
25 Li Ser Zayendîtîyê – Sigmund Freu6d 1905
26 Zenon – Marguerite Yourcenar 1968
27 Lolita – Vladimir Nabokov 1955
28 Ulysses – James Joyce 1922
29 ÇolêTatara – Dino Buzzati 1940
30 Sextekarno – André (Xelata Nobelê) 1925
31 Der Husar auf dem Dach (Bi Almankî) Le Hussard sur le toit (Bi Fransizî) Jean Giono 1951
32 Die Schöne des Herrn (Bi Almankî) Belle du Seigneur (Bi Fransizî) Albert Cohen 1968
33 Tenêtîya Sedsalî – Gabriel García Márquez (Xelata Nobelê) 1967
34 Deng û Hêrs – William Faulkner (Xelata Nobelê) 1929
35 Thérèse Desqueyroux – François Mauriac (Xelata Nobelê) 1927
36 Zazie Metroda – Raymond Queneau 1959
37 Tevlihevîya Hissîyê – Stefan Zweig 1927
38 Wek Bayê Derbas Bû – Margaret Mitchell 1936
39 Lady Chatterley’in – Sevgilisi D. H. Lawrence 1928
40 Çîyayê Bisihêr – Thomas Mann (Xelata Nobelê) 1924
41 Rojbaş Xemgînî – Françoise Sagan 1954
42 Le Silence de la mer – (Bi Fransî) Vercors 1942
43 Rêberîya Bikaranîna Jîyanê – Georges Perec 1978
44  Kûçikê Baskervîlîyan –  Arthur Conan Doyle 1901–1902
45 Die Sonne Satans (Bi Almanî) – Georges Bernanos 1926
46 Rewneqdar – Gatsby F. Scott Fitzgerald 1925
47 Laqirdî – Milan Kundera 1967
48 Il disprezzo (Bi Îtalyanî) – Alberto Moravia 1954
49 Kujarîya Roger Ackroyd – Agatha Christie 1926
50 Nadja – André Breton 1928
51 Rojbaş Xemgînî – Louis Aragon 1944
52 Le Soulier de satin (Bi Fransizî) – Paul Claudel 1929
53 Şeş Kes Li Nivîskarê Xwe Digere – Luigi Pirandello (Xelata Nobelê) 1921

54 Helmeşîna Arturo Ui’yê ku Dikare Berlêweregirtin –  Bertolt Brecht 1959
55 În yan jî Pasîfîka Berzaxê – Michel Tournier 1967
56 Şerê Dunyayan – H. G. Wells 1898
57 Ist das ein Mensch? (Bi Almanî) Se questo è un uomo (Bi Îtalî) Primo Levi 1947
58 Efendîyê Gustîlan – J.R.R. Tolkien 1954–1955
59 Les Vrilles de la vigne (Bi Fransizî) – Sidonie Gabrielle Colette 1908

60 Hauptstadt der Schmerzen (Bi  Almanî) – Paul Éluard 1926
61 Martin Eden – Jack London 1909
62 Stranek Behra Xweyê – Hugo Pratt 1967
63 Dereceya Sifir ya Nivîsê – Roland Barthes 1953
64 Şanazîya Pêpeskirî ya Katharina Blum – Heinrich Böll (Xelata Nobelê) 1974
65 Delav Sîrteyê – Sirte Julien Gracq 1951
66 Peyv û Tişt – Michel Foucault 1966
67 Di Rê De – Jack Kerouac 1957
68 Serborîyên Bi Qazên Çolî re ya Nils Holgersson – Selma Lagerlöf (Xelata Nobelê)1906–1907
69 Odeyek Aîdê Xwe – Virginia Woolf 1929
70 The Martian Chronicles (Bi Îngilizî) – Ray Bradbury 1950
71 Die Verzückung der Lol V. Stein (Bi Almanî) / Le Ravissement de Lol V. Stein (Bi Fransizî) – Marguerite Duras 1964
72 Pêgirt – Jean-Marie Gustave Le Clézio (Xelata Nobelê) 1963
73 Tropismes (Bi Fransizî) – Nathalie Sarraute 1939
74 Journal 1887-1910 (Bi Fransizî) – Jules Renard 1925
75 Lord Jim – Joseph Conrad 1900
76 Nivîs – Jacques Lacan 1966
77 Şano û Cêwî – Antonin Artaud 1938
78 Transfer ji Manhattanê – John Dos Passos 1925
79 Ficciones Xeyal û Çîrok – Jorge Luis Borges 1944
80 Moravagine (Bi Fransizî) – Blaise Cendrars 1926
81 Generalê Artêşa Mirî – İsmail Kadare 1963
82 Sophies Entscheidung (Bi Almanî) / Sophie’s Choice (Bi Îngilizî) – William Styron 1979
83 Romansên Mirtiba – Federico García Lorca 1928
84 Pietr-le-Letton (Bi Fransizî) – Georges Simenon 1931
85 Dayîka Meryem ya Kulîlka – Jean Genet 1944
86 Mêrkî Bêwesf – Robert Musil 1930–1932
87 Fureur et mystère (Bi Fransizî) René Char 1948
88 Zarokên Li Zevîya Cehenim –  J. D. Salinger 1951
89 No Orchids For Miss Blandish (Bi Îngilizî) – James Hadley Chase 1939
90 Blake û Mortimer – Edgar P. Jacobs 1950
91 Têbinîyên Malte Laurids Brigge – Rainer Maria Rilke 1910
92 Guhertin – Michel Butor 1957
93 Kokên Totalîterîzmê – Hannah Arendt 1951
94 Margarîta û Hosta – Mihail Afanasyeviç Bulgakov 1967
95 Trîlojî: Seksus, Pleksus, Neksus – Henry Miller 1949–1960
96 Xewa Mezin – Raymond Chandler 1939
97 Amers (Bi Cransizî) – Saint-John Perse (Xelata Nobelê) 1957
98 Xazîya Şapoşewlo – André Franquin 1957
99 Di Binê Çîyayên Agirîn de – Malcolm Lowry 1947
100 Zarokên Nivîşevê – Salman Rüşdî 1981

Çavkanî: Vîkîpedî