
Seîdê Îbo
Seîdê Rizgo Îboyan, di 8’ê Gulana sala 1924’an li Ermenistanê, gundê Qarxûna jorîn, ji dayik bûye, hebestvanekî kurd î welatparêz bû.
Prof. Dr. Seîdê Îbo kolêj û înstîtuta bijîşkiyê ya Yêrêvanê xilas kir. Doktora xwe jî li Moskovayê temam kir. Sehîdê Îbo wek bijîşkê zarokan kar dikir. Di sala 1971’ê de bû serokê kafêdra bijîşkiya zarokan (pêdiyatriya) li Înstîtûta Yêrêvanê ya Bijîşkiyê.
Îdîa hene ku Îbo ji aliyê hêzên îlegal û rastgir ên ermeniyan ve hatiye kujtin. Piştî hilweşîna YKSS’ê, neteweperestên ermeniyan êrîş birin ser kurdan, bi taybetî întelektuelên kurd. Ermenistanê hebûna kurdan înkar kir û niha jî di destûra bingehîn a Ermenistanê de bêjeya kurd nîne. Bes êzîdiyan nas dikin û dewlet bi fermî êzîdiyan wekî geleke ji kurdan cuda dide naskirin.
Di sala 1974’an de li Washingtonê dibe endamê rêxistina Ortemiletiyê ya bijîşkên nexweşiyên gurçikên zarokan. Li Glazgoyê tê hilbijartin wek endamê rêxistina bijîşkên zarokan li Ewropayê.
17ê Kanûna sala 1991’ê li bajarê Yêrêvanê ji aliyê kesê “nenas” ve hate kuştin. Hejmara pirtûk û berhemên Prof. Dr. Seîdê Îbo yên ilmî derheqa bijîşkiya zarokan da nêzîkî 100’î ne.
Hin ji berhemên wî:
- Terşinek bûyîna pişikê zarokên emrê hetanî yek salî de (monografya, bi zimanê ermenî, 1976)
- Danasîn bi bijîşkiya zarokan (monografya, bi zimanê ermenî, 1983).
- Xwerekdayîna zarokên saxlem (kitêba bijîşkiyê, bi zimanê ermenî)
- Şîretên doxtor (pirtûka bijîşkiyê, bi kurdî, 1974)
- Siba we xêr (pirtûka bijîşkiyê, bi kurdî).
- Bîst salên din (helbest, bi kurdî)
- Quma min (helbest, bi kurdî)
- Azadî (helbest, bi kurdî)
- Sînem (helbest, bi kurdî) – Duryan (berevokeke serhatiyan, bi kurdî)
- Kurdê rêwî (roman, 1979) Kurdê rêwî. Sehîdê Îbo. Avetsa. Stenbol, 2009. 208 rûpel.
Nivîs
- Sebra Derdê Bindestan: Feqîyê Teyran
- Xaltî – Ûrartû: “Efendiyên Welatê Jor”
- Keledoşa Herî Xweş
- Mîr, Wezîr û Cotkar
- Sone Ji Matilde re
- Klama Dilê Zara
- Xezeba Qertewînê
- Du Qaqilbazan per weşandin
- Di Çanda Kurdî de Rûpelek Nû: Operaya Mem û Zîn
- Festîvala Fîlman a Stenbolê Qedîya
- Xwekuştineke Qedîfeyî: Îran Xanim
- Pînokyo
- Şeklemên Eydê
- Ji Sopranoya Kurd “Hoy Nergiz”
- Çarşema Sor: Rêzgirtina Hêza Xweda
- Yezdanên Mezopotamyayê
- Pirtûkxaneya Sêwî
- Bihar Mêvan e
- Govend
- Yılmaz Güney li Stenbolê Hat Bîranîn
- KEÇA KUMSOR
- Bajar
- Xelatên Oscara 95. Gihîştin Xwedîyê Xwe
- Bi Kurdî Pirtûkên Dijîtal Amade Dibin
- 41 Destanên Kurdî
- Şîroveyek Li Ser Felsefeya Friedrich W. Nietzsche
- Kurd û Dengbêjî
- Çîroka Derew û Rastîyê
- BA
- Deq: Vegotin û Berxwedana Jinan
- Seyadê Şamê: Alîyek Rihê Zulfînazê
- 100 Fîlmên Herî Serketî
- Kilamên Ser Kulava: Rastî û Şaşîyên Dengbêja
- Serxwebûna Mirîşkan
- Gotinên Pêşiyan
- Şivanê Piçûk
- Rabe
- Keremê Kor
- Hesreta Mîrat Mayî
- Zîl/ Zîlan û Zelanî kî ne?
- Girtî
- Rûyek Bedew ya Cîhanê: Amira Casar
- Dengbêj û Hunermend
- Navdarên Seregolê
- Teyrê Sîmûrg
- Evîna Bextewar Tune ye
- Ber Delavê Jibîrbûnê de Şaîrek: Cerdoyê Esed
- Di Sempozyûma Kurd Kavê de Ziman û Zext
- Toza Keleska Eliko
- Dîwana Dengbêjan û Govend